🔻 نگاهی به روحانیت سنتی و سیاست اسلامی: چالش‌ها و تناقض‌ها؛
✍️ استاد معظم سید صائب‌هاشمی‌نسب «دام ظله»
امروزه، به دلیل نوسانات سیاسی و اجتماعی، توجه ویژه‌ای به نقش روحانیت در شکل‌دهی و هدایت جامعه وجود دارد. به‌ویژه در کشورهای اسلامی، روحانیت سنتی به عنوان یک قشر کلیدی همواره در کانون توجه قرار داشته و مباحث مربوط به سیاست اسلامی‌و کارکردهای آن در عرصه اجتماعی و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. در این سطور، به تحلیل چالش‌هایی می‌پردازیم که روحانیت سنتی با آن‌ها مواجه است و تأثیر این چالش‌ها بر آینده اسلامی‌و ارتباط آن‌ها با سیاست اسلامی‌را بررسی می‌کنیم.
◾️روحانیت سنتی و سیاست اسلامی: دیروز، امروز، فردا؛
تعارض میان روحانیت سنتی و سیاست اسلامی‌مسأله‌ای نیست که به یک دوره خاص محدود شود؛ بلکه این موضوع تاریخی طولانی و پیچیده دارد. از دیروز، زمانی که روحانیت سنتی به دلیل عدم اعتقاد به سیاست اسلامی‌مورد انتقاد قرار می‌گرفت، تا امروز که به خاطر بی‌توجهی به تدوین سیاست اسلامی‌تحت فشار است، چالش‌های زیادی در مسیر این قشر وجود دارد. در واقع، روحانیت سنتی با وجود تلاش‌های قابل توجه برای حفظ اصول اسلامی، از فشارهای ناشی از تحولات سیاسی و اجتماعی رنج می‌برد.
برخی بر این باورند که روحانیت سنتی بی‌عمل و جدا از دنیای معاصر است و ادعا می‌شود که آن‌ها فاقد توانایی و درک لازم برای تدوین سیاست‌های اسلامی‌متناسب با نیازهای روز جامعه هستند. از سوی دیگر، نگرانی‌هایی درباره ناکامی‌سیاست اسلامی‌وجود دارد که تأثیر منفی بر روحانیت سنتی دارد و نگرانی‌های جدیدی برای آینده این قشر ایجاد می‌کند.
◾️نقش روحانیت سنتی در حفظ هویت اسلامی؛
با وجود چالش‌ها و انتقادات، نمی‌توان نقش حیاتی روحانیت سنتی در حفظ هویت اسلامی‌و اصول مذهبی را نادیده گرفت. به نظر می‌رسد این قشر به عنوان نگه‌دارنده هسته‌های اسلامی‌تحت فشار قرار دارند و در عین حال، همواره در تلاش برای حفظ تعالیم و اصول دین هستند. این روحانیت با تسلط بر متون مذهبی و تجربیات تاریخی، پیوندی ناگسستنی با جامعه برقرار کرده است. در این جامعه، ملیت و دین به‌طور جدایی‌ناپذیری با یکدیگر مرتبط هستند و روحانیت سنتی نقش مهمی‌در انسجام این پیوند ایفا می‌کند.
اما در کانون انتقادات، شائبه سکولاریسم و عدم به‌روز بودن روحانیت قرار دارد. برخی از افراد سیاسی به دلایل خاص، سعی در ترسیم چهره‌ای منفی از علمای سنتی دارند و آن‌ها را دور از تمدن و ناتوان در انطباق با جامعه مدرن می‌دانند. این نقشه‌ها می‌تواند ناشی از عدم درک صحیح سیاست و سیاست‌گذاری دینی باشد و نیاز به تبیین جاه‌طلبی‌های سیاسی و دینی را به وضوح نشان می‌دهد.
◾️چالش‌های سیاسی و اجتماعی پیش‌رو؛
روحانیت سنتی باید با چالش‌ها روبه‌رو شود و همواره به‌روز و منعطف باشد تا بتواند در دنیای جدید سیاسی و اجتماعی با پیچیدگی‌های فعلی مواجه شود. یکی از مسائلی که باید به آن پرداخته شود، نوسانات سیاسی و تأثیر آن بر روحانیت است. آیا واقعیت‌های متغیر دنیای امروز می‌تواند به تغییراتی در دین و روحانیت منجر شود که بر دوش سنّت‌ها قرار گیرد؟ آیا روحانیت سنتی می‌تواند به نیازهای روحی و معنوی جامعه پاسخگو باشد و در عین حال، دستخوش تغییرات مدرنیته شود؟
در نهایت، نقش روحانیت سنتی در این چرخه، نه تنها به عنوان نگه‌دارنده، بلکه به عنوان حرکتی فراتر برای دین و معنویت است. با وجود تمامی‌انتقادات، یک واقعیت غیرقابل انکار وجود دارد: مردم هنوز به علما و روحانیون سنتی اعتماد دارند و در زمان‌های بحران به آن‌ها روی می‌آورند. این اعتماد عمومی‌به روحانیت، نشان‌دهنده عمیق‌تر از سیاست و به‌روز کردن اصول دینی است.
ریشه‌های تاریخی و فرهنگی روحانیت سنتی نمی‌تواند به خاطر ضعف در سیاست اسلامی‌نادیده گرفته شود.
در واقع، این روحانیت همواره منبعی بی‌پایان برای انتقال معارف اسلامی‌به نسل‌های جدید فراهم می‌آورد.
بنابراین، لازم است که در شناخت صحیح این چالش‌ها بیش از پیش تلاش کنیم و به روحانیت سنتی که در تلاش است تا پایه‌های ایمان را حفظ کند و در عین حال با چالش‌های مدرن دست و پنجه نرم کند، افتخار کنیم.
#روحانیت_سنتی
#احیای_روش_علمای_سلف
#دوری_از_هرگونه_تفکر_قشری
#علامه_محقق_دکتر_هاشمی_نسب